Điều 123 BLHS quy định về tội giết người gồm 02 khung hình phạt chính, 01 khung hình phạt bổ sung và 01 khung hình phạt cho chuẩn bị phạm tội. Theo đó:
(1) Khung hình phạt cơ bản có mức phạt tù từ 07 năm đến 15 năm.
(2) Khung hình phạt tăng nặng có mức phạt tù từ 12 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình được quy định trong trường hợp phạm tội có một trong các tình tiết định khung hình phạt tăng nặng sau:
– Giết 02 người trở lên:
Là trường hợp giết người có nhiều nạn nhân, không phụ thuộc chủ thể có một hay nhiều hành vi giết người khác nhau.
– Giết người dưới 16 tuổi:
Là trường hợp giết người mà nạn nhân là người dưới 16 tuổi, thuộc nhóm đối tượng cần được xã hội quan tâm và bảo vệ đặt biệt. Căn cứ vào Giấy khai sinh, sổ hộ khẩu, chứng minh nhân dân để xác định độ tuổi của nạn nhân.
– Giết phụ nữ mà biết là có thai:
Nạn nhân bị giết là người đang mang thai mà người phạm tội biết rõ điều đó. Đây là trường hợp giết người tăng nặng trách nhiệm hình sự vì hành vi phạm tội không chỉ xâm phạm đến tính mạng của người mẹ mà còn xâm phạm đến sự sống còn của con. Nếu nạn nhân là người tình của người phạm tội và việc giết người đó nhằm mục đích chối bỏ trách nhiệm thì thuộc trường hợp giết người vì động cơ đê hèn.
– Giết người đang thi hành công vụ hoặc vì lí do công vụ của nạn nhân:
- Giết người đang thi hành công vụ là giết người mà nạn nhân là người đang thi hành nhiệm vụ do cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội giao cho vì lợi ích chung của Nhà nước, xã hội.
- Giết người vì lý do công vụ của nạn nhân thể hiện nhiệm vụ mà nạn nhân được giao có ảnh hưởng trực tiếp đến người phạm tội nên thủ phạm đã chủ động giết nạn nhân, có thể hành vi phạm tội xảy ra trước hoặc sau khi thi hành công vụ hoặc có thể để trả thủ nạn nhân vì nạn nhân đã thi hành công vụ đó.
– Giết ông, bà, cha, mẹ, người nuôi dưỡng, thầy giáo, cô giáo của mình:
- Ông, bà gồm ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại.
- Cha, mẹ được hiểu là cha đẻ, mẹ đẻ hoặc cha nuôi, mẹ nuôi. Cha đẻ, mẹ đẻ là người sinh ra người phạm tội. Cha nuôi, mẹ nuôi là người nhận người phạm tội là con nuôi được pháp luật công nhận.
- Người nuôi dưỡng là người chăm sóc, quản lý, giáo dục người phạm tội như vai trò của bố mẹ mình.
- Thầy giáo, cô giáo của mình là người trực tiếp giảng dạy về văn hóa, chuyên môn, nghề nghiệp,…
– Giết người mà liền trước đó hoặc ngay sau đó lại thực hiện một tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng:
Phạm tội rất nghiêm trọng hoặc tội đặc biệt nghiêm trọng phải đi liền trước hoặc ngay sau khi giết người xét về mặt thời gian; có thể vừa chấm dứt tội phạm trước đã thực hiện ngay tội phạm sau.
– (Giết người) Để thực hiện hoặc che giấu tội phạm khác:
Gồm 02 trường hợp:
- Giết người để thực hiện một tội phạm khác, thể hiện mục đích của người phạm tội muốn thực hiện một tội phạm khác nhưng có người gây cản trở nên phải giết họ thì mới có điều kiện thực hiện tội phạm khác. Như vậy, việc giết người được thực hiện trước khi tiến hành tội phạm khác. Ví dụ: Giết bảo vệ để có thể trộm cắp tài sản của công ty.
- Giết người để che giấu một tội phạm khác là người phạm tội sau khi thực hiện hành vi phạm tội nào đó nhưng sợ bị phát hiện, bị tố cáo nên đã giết người. Như vậy, việc giết người được thực hiện sau khi đã phạm một tội khác như người phạm tội sau khi hiếp dâm, sợ nạn nhân tố cáo nên đã giết nạn nhân,…
– (Giết người) Để lấy bộ phận cơ thể của nạn nhân:
Đây là trường hợp giết người mà động cơ phạm tội là việc chiếm đoạt bộ phận cơ thể của nạn nhân cho mình, cho người thân hoặc để trao đổi, mua bán. Bộ phận cơ thể như thận, tim, gan,… Hành vi giết người để lấy bộ phận cơ thể của nạn nhân trong bất kỳ mục đích nào đều phạm tội.
– Thực hiện tội phạm một cách man rợ:
Đây là trường hợp giết người một cách tàn ác, dã man mà người phạm tội được coi là không có tính người, như giết người sau đó chặt nạn nhân ra từng khúc, móc mắt, moi nội tạng,… hoặc trước khi giết người đã gây cho nạn nhân đau đớn như chặt tay, chặt chân,…
– (Giết người) Bằng cách lợi dụng nghề nghiệp
Trường hợp này người phạm tội đã sử dụng khả năng chuyên môn, nghiệp vụ của mình để giết người như bác sỹ lợi dụng việc chữa bệnh để tiêm thuốc độc hoặc cho nạn nhân uống thuốc độc gây chết người,…
– (Giết người) Bằng phương pháp có khả năng làm chết nhiều người
Đây là trường hợp người phạm tội sử dụng các thủ đoạn nguy hiểm có khả năng làm chết nhiều người mặc dù hậu quả có thể chưa xảy ra. Ví dụ: dùng các loại phương tiện có khả năng gây nên cái chết cho nhiều người cùng một thời gian như ném lựu đạn vào chợ, vào nơi tập trung đông người,…
– Thuê giết người hoặc giết người thuê
Thuê giết người là trường hợp thủ phạm không trực tiếp hành động, mà giấu mặt, dùng tiền hoặc lợi ích vật chất, tinh thần để yêu cầu người khác thực hiện hành vi phạm tội giết người.
Giết người thuê là hành vi của một người nào đó trong ý thức ban đầu không muốn giết người nhưng vì được người khác thuê, nếu thực hiện hành vi giết người theo yêu cầu của người thuê sẽ được nhận một lợi ích vật chất nhất định nên đã thực hiện tội phạm.
– (Giết người) Có tính chất côn đồ:
Có tính chất côn đồ là trường hợp giết người có tính hung hãn cao độ, coi thường tính mạng con người; giết người một cách hung hăng, tàn bạo,…
– (Giết người) Có tổ chức:
Giết người có tổ chức là trường hợp có từ 02 người trở lên cấu kết chặt chẽ với nhau cùng thực hiện tội phạm giết người.
– Tái phạm nguy hiểm:
Giết người trong trường hợp tái phạm nguy hiểm là người phạm tội trước đây đã bị kết án về tội rất nghiêm trọng, tội đặt biệt nghiêm trọng do lỗi cố ý, chưa được xóa án tích mà lại phạm tội giết người. Hoặc trường hợp đã tái phạm, chưa được xóa án tích mà lại phạm tội giết người.
– (Giết người) Vì động cơ đê hèn:
Động cơ đê hèn của người phạm tội giết người được xác định qua việc tổng kết kinh nghiệm xét xử nhiều năm ở nước ta. Thực tiễn xét xử đã coi những trường hợp sau đây là giết người vì động cơ đê hèn:
- Giết vợ hoặc chồng để tự do lấy vợ hoặc chồng khác
- Giết chồng để lấy vợ hoặc giết vợ để lấy chồng nạn nhân
- Giết người tình mà biết họ đã có thai với mình để trốn tránh trách nhiệm
- Giết chủ nợ để trốn nợ
- Giết người để cướp của
- Giết người là ân nhân của mình
Khung hình phạt bổ sung được quy định (có thể được áp dụng) là: Cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm; phạt quản chế hoặc cấm cư trú từ 01 năm đến 05 năm.
Khung hình phạt được quy định cho chuẩn bị phạm tội là phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.
